در ساختمان هایی که انشعابات آب ، برق و گاز واحدها مشترک است، عمدتا میزان مصرف بر اساس جمعیت ساکن در واحد و یا به طور مساوی بین واحدها تقسیم می گردد. این درحالی است که اگر یکی از ساکنان نسبت به مدیریت مصرف خود، بی توجهی نماید، متوسط مصرف و به طبع هزینه مصرف آب ، برق و گاز برای تمامی واحدها افزایش می یابد. که این موضوع می تواند موجب بروز نارضایتی ساکنین گردد.طرح تفکیک کنتور آب در سال ۱۳۸۹ با آغاز قانون هدفمندی یارانه ها و نگرانی عمومی از افزایش قیمت ها، در دستور کار قرار گرفت.
تفکیک کنتور آب
تفکیک کنتور آب در ساختمان ها برحسب زمان و هزینه های اجرای آن به دو صورت استفاده از کنتور آب اصلی مجزا و یا استفاده از کنتور آب فرعی برای هر واحد صورت می پذیرد.
تفکیک کنتور آب اصلی ساختمان
کنتور آب اصلی معمولا با اسامی دیگری نظیر کنتور آب مولتی جت و یا کنتور آب انشعابی شناخته می شود. این کنتور ها جهت قرائت مامور اداره آب نصب می شوند و در واقع قبضی که برای آپارتمان صادر می شود، بر اساس شماره درج شده بر روی این کنتور ها می باشد. برای تفکیک کنتور آب ، به این صورت که برای هر واحد یک قبض مجزا صادر گردد، لازم است برای هر یک از واحد ها یک کنتور آب اصلی نصب گردد. که برای این کار، لازم است مجوز های لازم از اداره آب منطقه دریافت شود. چراکه همان طور که اشاره گردید، قبضی که برای هر واحد صادر می شود با توجه به شماره ای است که در بدنه کنتور آب حک شده است.
مراحل تفکیک کنتور آب بدین شکل و با تفکیک کنتور آب اصلی برای واحدهای متقاضی شامل موارد ذیل می باشد.
- ارائه مدارک و مستندات مورد نیاز و درخواست کنتور آب مستقل از طرف متقاضی طبق روش اجرایی واگذاری انشعاب
- بازدید فنی و امکان سنجی واگذاری کنتور مستقل جهت ملک متقاضی
- اخذ مجوز های لازم توسط متقاضی و پرداخت هزینه های مربوطه جهت نصب انشعاب (کنتور) مستقل
- عقد قرارداد با مالکین (متقاضیان) برای واگذاری انشعاب با کنتور های تفکیکی
- نصب کنتور
استفاده از کنتور آب فرعی
کنتور های آب فرعی و یا آپارتمانی در واقع برای تفکیک میزان مصرف هر واحد نصب می شود. این کنتور ها در ورودی انشعابات واحد، نصب می گردد و تنها میزان مصرفی آن واحد را اندازه گیری می نماید. مزیت این روش تفکیک این است که برای نصب کنتور های فرعی نیازی به دریافت مجوز از اداره آب منطقه نمی باشد. در نتیجه به راحتی با دانستن سایز لوله آب داخل ساختمان می توان اقدام به خرید و نصب کنتور آب فرعی در واحد متقاضی نمود.
نکات اجرایی نصب و تفکیک انشعابات
مجموعه ای از نکات اجرایی مطابق دستورالعمل نصب انشعابات آب که رعایت آن ها در هنگام تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید به لحاظ اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره برداری مناسب، کاهش تلفات آب ، آسایش و صرف اقتصادی الزامی است، به شرح ذیل می باشد.
- نصب انشعاب لازم است صرفا بر طبق نقشه های اجرایی انجام گیرد.
- نصب انشعاب لازم است با توجه به صرفه جویی در مصالح، حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی و خوردگی انجام گیرد.
- قبل از تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید، لازم است از سالم بودن پلمپ اطمینان حاصل گردد.
- قبل از نصب کنتور لازم است از عدم وجود ذرات خارجی در لوله اطمینان حاصل شود. برای این منظور تا مدتی آب به طور کامل جریان پیدا می کند تا کلیه ذرات معلق از لوله خارج گردد.
- موقعیت نصب کنتور لازم است به گونه ای باشد که به طور مداوم در داخل آن آب وجود داشته باشد.
- تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید در محل هایی از خطوط لوله که امکان وجود ضربه آب (ضربه قوچ) وجود دارد، مجاز نمی باشد.
- نصب کنتور و متعلقات آن در پیاده رو به هیچ وجه مجاز نمی باشد.
- بعد از تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید لازم است تمام حباب های موجود در خط لوله و کنتور از آن خارج شود برای این منظور دبی خروجی از کنتور توسط یک شیر به تدریج از کم ترین مقدار دبی تا دبی ماکزیمم تغییر داده می شود. همچنین آب به مدت حداقل یک دقیقه تحت دبی ماکزیمم جریان پیدا می کند.
- هنگام تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید لازم است توجه شود که کنتور افقی بوده و صفحه آن نیز رو به بالا باشد، در غیر این صورت امکان کاهش در دقت و عملکرد کنتور وجود دارد.
- هنگام نصب کنتور لازم است فلش نشان دهنده جریان که بر روی پوسته کنتور حک شده است، هم جهت با جریان آب باشد.
- در مواردی که امکان تفکیک کنتور و نصب کنتور جدید به صورت زمینی در داخل ملک مشترک وجود ندارد، لازم است کنتور به صورت دیواری نصب گردد.
- در حین نصب لوله و دیگر اجزای انشعاب لازم است داخل لوله ها و فیتینگ ها از ذرات فلز، ماسه، خاک، مواد آب بند و … کاملا پاک گردد.
- جهت حفاظت کنتور و متعلقات آن لازم است یک دریچه فلزی به ابعاد ۶۰ در ۶۰ سانتی متر در نظر گرفته شود.
- شیر قطع و وصل پیاده رو به هیچ وجه نباید درون حوضچه کنتور قرار گیرد.
- پیچ و مهره های کمربند لازم است از نوع گالوانیزه یا استیل بوده و با فشار مناسب بسته شوند.
- در محل اتصالات از قبیل تبدیل ها، سه راهی ها، چهار راهی ها و … انشعاب گرفتن مجاز نمی باشد.
- محل نصب کمربند لازم است تمیز و عاری از هر گونه آلودگی باشد و واشر لاستیک کمربند قبل از نصب از نظر کیفیت کنترل گردد.
- حداقل فاصله بین کمربند دو انشعاب از خط اصلی آب ۵۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود.
- رعایت فاصله حداقل ۱۱ سانتی متر بین کنتور های موازی جهت آچارکشی ضروری است.
- زاویه نصب کمربند انشعاب لازم است ۴۵ درجه در نظر گرفته شود.
- محفظه شیر قطع و وصل لازم است با کف خیابان یا پیاده رو هم سطح باشد.
تفکیک کنتور برق
تفکیک کنتور برق به نسبت کنتور آب و گاز که ممکن است نیاز به تغییر انشعابات آب و گاز باشد، با سهولت بیش تری همراه است و مراحل تفکیک آن به شرح ذیل می باشد.
مراحل تفکیک کنتور برق
- مراجعه مشترک به واحد قبول مشترکین و ارائه درخواست تفکیک انشعاب و تکمیل فرم مربوطه
- ثبت درخواست مشترک توسط واحد قبول مشترکین
- بازدید از محل توسط مامور بازدید و تست کنتور
- ابلاغ اعلام شرایط تفکیک در مورد تعهدات مالی و فنی مشترک
- ارائه پرداخت های قانونی توسط مشترک و ارسال سوابق جهت انجام کار به واحد انشعابات یا مجری طرح و نصب کنتور
در ساختمان هایی که نیاز به تفکیک مصرف کننده های انرژی از یک دیگر وجود دارد، از چند کنتور فرعی برق استفاده می گردد. در اتصال کنتور های اصلی و فرعی برق در مدار، لازم است توجه شود که سیم فاز ورودی کنتور فرعی برق از خروجی کنتور اصلی تامین می گردد. البته اتصال کنتور فرعی برق به مدار نیز لازم است به شکلی صورت گیرد که مجموع انرژی مصرفی هر یک از کنتور های فرعی برق توسط کنتور اصلی نشان داده شود.
همچنین در هنگام تفکیک کنتور برق در ساختمان های چند طبقه، برق لامپ های راه پله نباید از یکی از کنتور های فرعی برق تامین گردد، چراکه انرژی مصرفی این لامپ ها صرفا به میزان مصرف یکی از مشترکین اضافه می شود. بنابراین لازم است مصرف این لامپ ها بر روی کنتور اصلی قرار گیرد. البته بر حسب نیاز نیز می توان برای هر واحد یک کنتور اصلی برق مجزا نیز اجرا نمود.
تفکیک کنتور گاز
اولین گام برای تفکیک کنتور گاز ساختمان مراجعه مشترک به دفتر پیشخوان ارائه دهنده خدمات شرکت گاز و دریافت کد پیگیری می باشد. سپس یک حق بازرسی پرداخت می شود تا مهندس ناظر جهت نظارت بر فرایند تفکیک کنتور گاز معرفی شود. به طوری که به منظور تسریع در فرایند تفکیک ، یک مهندس مقیم در همان شهرستان و یا نزدیک ترین شهرستان محل کار، تعیین می شود. سپس مهندس ناظر ضمن بازدید ، امکان اجرا ، نحوه اجرا و راهکارهای لازم برای تفکیک کنتور گاز را به مجری ارائه می نماید. در صورت اعلام عدم امکان اجرا از سوی مهندس ناظر ، لازم است تفکیک کنتور توسط مجری متوقف گردد تا اقدامات لازم صورت پذیرد.
اصول تفکیک کنتور گاز
توصیه می گردد در تفکیک کنتور ها، همه واحدها همزمان اقدام به تفکیک نمایند، تا حتی الامکان از بروز مسایل حقوقی، جلوگیری به عمل آید. با این حال در صورت تفکیک انفرادی نیز اخذ رضایت نامه از سایر همسایگان الزامی می باشد. البته اخذ و رویت رضایت نامه واحدها شامل مسئولیت مهندس ناظر گاز نمی باشد، بلکه مهندس ناظر فقط از تعداد واحدهای متقاضی تفکیک کنتور گاز ، اطلاع می یابد. و این مجری است که موظف می باشد تا این رضایت نامه ها را از قبل اخذ و رویت نماید. در ضمن توصیه می گردد که در صورت امکان عملیات تفکیک در فصول سرد سال صورت نگیرد.
در صورت تایید اولیه مهندس ناظر گاز ، نقشه واحد یا واحدهای متقاضی تفکیک کنتور گاز مطابق ضوابط توسط مجری تهیه شده و صرفا بخش طراحی آن توسط مهندس ناظر ممهور می گردد.
در نهایت مجری پروژه پس از دریافت تاییدیه طرح از مهندس ناظر ، می تواند نسبت به شروع عملیات اجرایی لوله کشی سیستم تفکیک کنتور گاز مطابق نظر ناظر اقدام نماید و با دریافت مجوز قطع گاز ، اتصال لوله کشی گاز جدید به شبکه لوله کشی گاز قدیمی واحدها را انجام دهد. البته مجری لازم است به نحوی برنامه ریزی نماید که مدت زمان قطع گاز واحدها به حداقل کاهش یابد.
همچنین توصیه می شود در صورتی که تفکیک فقط در یک یا چند واحد از مجموعه واحدهای آپارتمانی صورت می گیرد، مجری به منظور تسریع در کار، با رعایت موارد ایمنی ، فنی و حقوقی، پس از کسب نظر ناظر و قطع گاز ساختمان ، برشکاری و تفکیک انشعاب واحد یا واحدهای مورد نظر از انشعاب عمومی ساختمان را اجرا نموده و بلافاصله موارد را به شرکت گاز ناحیه اعلام نماید تا کنتور گاز مشترک (بقیه واحدهای ساختمان) سریع تر برقرار شود. البته باید دقت شود که مسئولیت تست و کنترل لوله کشی قبلی در محل برش خورده و اتصال مجدد، بر عهده مجری لوله کشی گاز می باشد.
کلیه تغییرات لازم در لوله کشی گاز مطابق آخرین ویرایش مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان و کتابچه تکمیلی استانی اعمال می گردد. به طوری که جهت تفکیک کنتور گاز ، کلکتور با انشعابات آن به تعداد واحدهای آپارتمان طراحی شده و از اجرای تک تک کنتور ها تا سر رگولاتور گاز خودداری می شود. در ضمن برای تفکیک کنتور گاز یک یا چند واحد از مجموع واحدها، انشعاب ورودی کلکتور از لوله رابط مشترک موجود، با نصب شیر قفلی صورت می گیرد. اگر به هر دلیل امکان انشعاب کلکتور از لوله رابط مشترک ملک وجود نداشته باشد، لوله کشی به نحوی صورت گیرد که حداکثر تعداد سررایزر انشعاب از رگولاتور برای یک ملک، بیش از دو انشعاب نگردد.
در نهایت پس از اجرای کار و ترسیم نقشه نهایی در فرمت مناسب، هماهنگی های لازم با ناظر جهت بازدید و تحویل کار صورت می گیرد.
تست نشتی لوله کشی گاز با رعایت موارد ایمنی می تواند از نزدیک ترین شیر مصرف داخل واحدها و یا از سر شیر قفلی رگولاتور و یا کنتور گاز به تناسب کار صورت گیرد.
به عنوان آخرین گام، مهندس ناظر پس از رویت فرم قطع و وصل گاز ، کنترل نقشه و آزمایش و تایید اجرای کار، نقشه تایید شده را ظرف دو روز کاری به اداره گاز منطقه تحویل می دهد.
هزینه تفکیک کنتور
از عوامل موثر بر هزینه تفکیک کنتور آب ، برق و گاز برای هر واحد می توان به هزینه های مربوط به مجوز، قیمت کنتور ها، نحوه تفکیک کنتور و هزینه های بازرسی ، اجرا و نصب اشاره نمود. البته با تفکیک کنتور ها، هریک از واحدها در میزان مصرف خود استقلال دارند، لذا در صورت صرفه جویی در میزان مصرف، تاثیر آن برخلاف کنتور های مشترک مستقیما بر روی قبض صادر شده مشهود می باشد. لذا تفکیک کنتور می تواند به عنوان یک سرمایه گذاری در دراز مدت مقرون به صرفه باشد.
منبع : سایت عمران مدرن